Bitkilerde Beslenme ve Nutrient Elementler

  Bitkiler hayatlarını normal bir şekilde sürdürebilmeleri için metabolizmalarına almaları gereken temel elementler vardır.Bitki metabolizmasında olmazsa olmaz olan bu elementlerin eksikliğinde bitkilerde potansiyel gelişim bozukluklarına davetiye çıkar ve

ilerleyen süreçlerde bitki ölümüyle sonuçlanabilir.Bitkilerdeki bu temel elementlere ‘Nutrient Elementler’ denir.

Nutrient elemenler sunlardir;Azot(N),Fosfor(P),Potasyum(K),Sülfür(S),Kalsiyum(Ca),Magnezyum(Mg),Demir(Fe),Bakir(Cu),Mangan(Mn),Çinko(Zn)

 

AZOT (N)

Azot elementi bitkilerde en önemli temel yapıtaşlarından  biridir.Örnek verirsek bitki hücresinde hücrenin en küçük yapıtaşını oluşturan aminoasitler ve nükleik asitlerin temel yapısal maddesidir.Azot eksikliği bitkilerde birçok yapısal bozukluğa yol açar.Bitkilerde azot eksikliği bitki bodurlaşmasına,antosiyanin artısını takiben yaprak sapı(petiyol) ve bitki gövdesinde morlaşma,gövdeye yakin kısımlardaki yapraklarda sararma(klorosis=chlorosis) gibi sonuçlar meydana gelir.Klorosis ilk önce bitkide yaşlı yapraklarda görülür.

Yüksek miktarlardaki azot(N) eksikliği yaprakları hızla sarartır,yaprak yüzeyinde sararmaya ek olarak koyu renkli güneş yanıkları oluşur ve arkasından yaprak dökülür.Azot eksikliği yasayan bitkilerde tipik görünüm yeşil parlak üst yapraklar ve sararmış alt yapraklar biçimindedir.

 

FOSFOR (P)

Fosfor (P) elementi bitkilerde gerçeklesen tüm fizyolojik olaylarda yer alan bir nutrient elementtir.Fotosentezde,solunumda(Respiration=Respirasyon),hücre zarını oluşturan fofoslipidlerde yer alır.Fosfor elementi bitkilerde enerji olaylarında ATP,ADP,AMP moleküllerinde ve DNA ve RNA nın yapıtaşlarından biridir.

Fosfat(P) eksikliği bitkilerde bodurlaşma,yapraklarda koyu yeşil renklenmeye ve yaprak hücrelerinde ölüme(necrosis) yol açarak yapraklarda nekrotik lekeler oluşumuna neden olur.Fosfat eksikliği arttıkça bitkide antosiyaninlerin miktarını arttırır ve yapraklarda yeşil renk yerini morlaşmaya bırakır.

 

POTASYUM (K)

Potasyum(K) elementi bitkilerde osmotik basıncın düzenlenmesinde çok önemli bir yere sahiptir.Fotosentez ve Respirasyon(solunum) da görev alan enzimlerin görevlerini yapabilmeleri için potasyum elementi enzimleri aktive eder. Bitkide potasyum eksikliği varsa,yapraklarda beneklenme ve yaprak uçlarında sararma(Chlorosis=Klorosis) gözlenir.Klorosis devam eder ve ilerler ise yaprak ölümü gerçekleşir.Bitki gövdesinde potasyum eksikliği,zayıf gelişim ve yepereklerin çıktığı nodlar arası bölge kısalır.

 

SÜLFÜR (S)

Sülfür elementi eksikliğinde bitkide görülen bozukluklar azot eksikliğinde görülen bozukluklar ile aynidir.Sülfür eksikliğinin tek farkı yapraklarda sararma(Chlorosis=Klorosis) genç yapraklarda görülür.Sebebi ise sülfürün bitkilerin yapısal moleküllerinden olan aminoasitler,proteinler ve hücrenin genetik materyalinde birlikte yerelmasıdır.

 

KALSIYUM (Ca)

Kalsiyum elementi hücre bölünmesi sonrasında oluşan yeni hücrelerin hücre duvarlarının oluşumunda,mitoz bölünmede iğ ipliklerinin oluşumunda ve orta lamelin oluşmasında görev alır.Hepler ve Wayn’e göre hücre membranlarının normal fonksiyonlarının devamında,çevresel ve hormonal uyarıların membranlar tarafından alınmasından sorumludurlar.Ca mitoz bölünme sürecinde çeşitli fonksiyonların yerine getirilmesinden sorumludur.

Kalsiyum eksikliği yaprak kenarlarında,kök uçlarında bozulmalara,kök renginin kararmasına,kısalmasına,çok fazla yan kök oluşmasına ve kalsiyum eksikliğinin uzun süreli devamında bitki ölümüyle sonuçlanır.

 

MAGNEZYUM (Mg)

Magnezyum elementi bitkilerde solunumda(Respirasyon=Respiration),DNA ve RNA replikasyonların içerisinde görevli enzimlerin aktive edilmesinden sorumludur.Magnezyum elementinin eksikliğinde yaşlı yapraklarda damarlar arası bölgelerde sararma(Chlorosis) görülür ve magnezyum eksikliği devam ederse yapraklarda sarımsı-beyaz bir renk gözlemlenir.Bitkilerde magnezyum eksikliği erken görülen yaprak dökülmesine(Absisyona) neden olur

 

DEMIR (Fe)

Demir elementi bitkilerde redoks gibi çeşitli kimyasal reaksiyonlarda elektron transferinde rol oynayan bir elementtir.Demir elementinin eksikliğinde magnezyumdaki gibi yaprak damarları arasındaki sararma=klorosis gözlemlenir,fakat bu sararma magnezyum eksikliğinde yaşlı yapraklarda görülen sararmanın aksine demir eksikliğinde sararma geç yapraklarda görülür.Ayrıca Bienfait ve Vander Mark’a göre demir eksikliği yaşlı yapraklarda oksit ve  fosfat çökelmelerine yol açar.

 

BAKIR (Cu)

Bakır elementide demir elementi gibi kimyasal reaksiyonlar rol alır.Bitkiler bakir eksikliğinde koyu yeşil renkli yapraklar,yapraklarda nekrotik lekeler ve cu bakir eksikliğinin devamında yapraklarda ölüm görülür.

 

MANGAN (Mn)

Mangan elementi bitkilerde fotosentez reaksiyonlarında suyun parçalanmasında ve enzimlerin aktivasyonunda görev alır.Mangan eksikliğinde bakir elementinde olduğu gibi yapraklar arası alanda(intervenal) sararmaya (chlorosis) neden olur.

 

ÇINKO (Zn)

Çinko elementi bitkilerde klorofil üretiminde kullanılır ve enzim aktivasyonunda yer alır.Çinko eksikliğinde bitki gövdesinde internodal alanlarda uzama engellenir ve yaprakların gelişimini engellenir.Çinko azalmasını takiben bitkide IAA(indolasetikasit) azalması sonucunda bu anormallikler oluşur.